در این فیلم آموزشی با مراحل شستشو و استریل ابزار پزشکی آشنا خواهید شد. ابزار پزشکی و دندانپزشکی پس از هر بار مصرف نیاز به فرآوری مجدد دارند و انجام صحیح و اصولی این مراحل از مهمترین وظایف واحد استریلیزاسیون می باشد.
دسته: فیلم آموزشی
نحوه شستشو ابزار جراحی با دستگاه اولتراسونیک
در این ویدیو آموزشی نحوه استفاده از دستگاه اولتراسونیک جهت شستشو ابزار پزشکی و دندانپزشکی نمایش داده می شود. همچنین می توان جهت اعتبار سنجی دستگاه اولتراسونیک از تست های مخصوص این کار (سونوچک) استفاده نمود.
نحوه شستشو ابزارهای دندانپزشکی
در این فیلم آموزشی مراحل مختلف نحوه شستشو ابزار دندانپزشکی و ضدعفونی آنها توضیح داده می شود.
ضدعفونی و گندزدایی ابزار دندانپزشکی
دندانپزشکان موظفند یک سری اقدامات پیشگیرانه جهت حفظ سلامت بیمارانشان انجام دهند. اما ممکن است شما متوجه اقداماتی مثل استریل لوازم دندان پزشکی و یا سایر روش های کنترل عفونت آن ها نشوید، زیرا بسیاری از این مراحل دور از دید شما انجام می‌شود.
لازم است بدانید که روش های مراقبتی، روش های مطمئنی هستند که برای هر بیمار استفاده می‌شوند تا مانع انتقال ویروس ایدز و سایر بیماری های عفونی گردند.
بعد از ویزیت هر بیمار، دستکش‌ها دور انداخته می‌شوند، دست ها شسته شده و یک جفت دستکش جدید برای بیمار بعدی استفاده می‌گردد.
مواد و وسایل یکبار مصرف مثل سوزن و ساکشن که نمی‌توان آن ها را استریل نمود، در ظروف مخصوص دور انداخته می‌شوند.
آیا به اندازه کافی عفونت را کنترل می کنیم؟
دندان پزشکی از جمله شغل هایی است که هم بیمار و هم دندان پزشک در معرض عوامل بیماری‌زا از طریق تماس با خون، ترشحات خونی و یا تنفسی قرار دارند.
تحقیقات نشان داده اند که رعایت اصول بهداشتی استاندارد، در پیشگیری از بیماری های مسری بسیار موثر است.
راه های جلوگیری از انتقال بیماری ها عفونی
۱ – تاریخچه ی پزشکی بیمار
از هر بیمار باید سابقه ابتلا به انواع بیماری ها پرسیده شود و در پرونده او ثبت گردد. در عین حال لازم است که این تاریخچه در معاینات سالانه به روز شود.
۲- واکسیناسیون تیم دندان پزشکی
تمام اعضای تیم دندان پزشکی باید علیه بیماری هایی چون هپاتیت و سل مصون گردند. توصیه می شود که سطح آنتی هپاتیت B یک تا چهار ماه پس از تکمیل واکسیناسیون اندازه گیری گردد. هم چنین پیشنهاد می شود که دندان پزشک از نظر هپاتیت C و ایدز مورد آزمایش قرار گیرد.
۳ – مراقبت شخصی در مطب
تماس مستقیم با ترشحات بدن و یا خون بیمار، تماس غیر مستقیم با وسایل و یا سطوح، تماس مخاط چشم، بینی و یا دهان با ترشحات و یا تنفس میکروارگانیسم های موجود در هوا، از جمله روش های انتقال بیماری مسری می باشند.
همیشه باید دستکش استریل، هم اندازه ی دست، با آلرژی کم و بدون پودر پوشیده شود. استفاده از وسایل شخصی محافظ مانند روپوش، عینک، دستکش یک بار مصرف و ماسک نیز از انتقال بیماری ها جلوگیری می کنند.
۴- زخم های ناشی از تماس با اجسام تیز
تماس با سوزن تزریق و سایر اجسام نوک تیز می تواند یکی دیگر از راه های انتقال بیماری ویروسی خونی در دندان پزشکی باشد.
به دنبال این حوادث، باید حداکثر طی یک ساعت، ملاحظات پروفیلاکسی برای HIV و هپاتیت B ارائه شود.
محیط مطب
فضای مطب باید ساده، مرتب و دارای تهویه هوای مناسب باشد. سطوح کار و کف زمین غیرقابل نفوذ بوده و به آسانی تمیز و ضدعفونی (با محصول ترالین پروتکت شرکت آرکا بهپویان) گردند.
نواحی آلوده و تمیز از هم مجزا بوده و وسایل در اتاقی به دور از محل درمان، گندزدایی (استریل) شوند.
تمام لوله های آب و هوا باید دریچه های یک طرفه داشته باشند تا از آلودگی لوله ها جلوگیری شود.
به علاوه ساکشن و محل شستشوی دهان در یونیت، هر روز باید با محلول های ضدعفونی کننده تمیز شوند. هم چنین توصیه می گردد که لوله های آب یونیت، در پایان کار روزانه، تخلیه و شسته شوند تا از میزان میکروب های سیستم آبی صندلی دندان پزشکی کاسته گردد.
استریل لوازم دندان پزشکی
استریل لوازم دندان پزشکی یکی از مواردی است که باید در کلینیک های دندانپزشکی توجه خاصی نسبت به آن ها صورت گیرد.
وسایلی که دوباره مورد استفاده قرار می گیرند، باید گندزدایی یا استریل شوند.
تمیز کردن می تواند به کمک روش های دستی، اولتراسونیک و یا ماشین های شستشوی اتوماتیک صورت گیرد. مسلم است که روش های اتوماتیک کارآیی بیشتری داشته و احتمال جراحات و صدمات وارده حین کار را کمتر می نماید.
برای استریل نمودن، وسایل دندانپزشکی به مدت ۳ تا ۵/۳ دقیقه در حرارت ۱۳۴ تا ۱۳۷ درجه سانتی گراد در دستگاه اتوکلاو قرار داده می شوند.
اتوکلاوها باید به طور مداوم توسط تست کلاس 2 و تست کلاس 6 و تست بیولوژیکی بررسی شوند تا از تکمیل روند استریل کردن، اطمینان حاصل نمود.
قالب های گرفته شده از دندان بیماران که به خون و بزاق آلوده شده اند، می توانند حاوی ویروس و باکتری باشند.
مواد ضدعفونی کننده می توانند در رفع میکروب ها موثر باشند، ولی نباید تاثیر سویی بر مواد قالب گیری داشته باشند.
نکته: تنها محصول اختصاصی برای ضدعفونی قالب های دندانی محصول پرفورم شرکت آرکا بهپویان می باشد که هیچ گونه اثر سویی بر روی قالب دندانی ندارد.
پس از ضدعفونی لوازم دندان پزشکی برای جلوگیری از آلودگی آن ها باید آن ها را در پک استریل یا کاغذ مدیکال قرار داده و در نهایت آنها را در دستگاه اتوکلاو جهت انجام عمل استریل قرار داد.
دفع زباله های مطب
زباله های مطب دندانپزشکی، به خون، بزاق و یا سایر مایعات بدن آغشته بوده و ممکن است برای فرد و یا افرادی که در تماس با آنها قرار می گیرند، ایجاد خطر کند.
زباله های مطب باید در کیسه های زرد رنگ بسته بندی شوند و نباید بیش از دو سوم آن پر گردد.
وسایل تیز باید در ظروف مخصوص قرار داده شوند تا از ایجاد جراحت برای افرادی که آنان را جمع آوری می کنند، بکاهد.
ضدعفونی زخم و غشای موکوسی با ضدعفونی کننده اکتنی سپت
اکتنی سپت یک ترکیب ضد عفونی کننده پوست و لایه های مخاطی است. محدودیت سنی در استفاده از این فرآورده وجود ندارد. این فرآورده قبل , بعد و درطی روند جراحی لایه های مخاطی , زخمها و پیوند اپیتلیوم و پوست , حین و پس ازجراحی های حفره شکمی , شستشو و ضد عفونی طی اعمال جراحی با شکستگی باز و تمامی درجات مختلف سوختگی ها , پانسمان زخمها و بخیه ها , در درمان حمایتی (مکمل) عفونتهای پوست و بیماری Athlete’s foot , جهت شستشوی چشم و در اعمال Root canal دندانپزشکی بسیار مناسب است.
طریقه مصرف
اکتنی سپت یک محلول آماده مصرف است اما برای مقاصد بخصوصی میتوان غلظت آنراباآب استریل به نصف حتی یک سوم کاهش داد. بسته به نوع کاربری, محلول(رقیق شده ویا اصلی) رابطورمستقیم , تا حدی که سطح یا ناحیه مورد نظربرای ضد عفونی شدن را کاملا تر کند استفاده کنید. مدت یک دقیقه رابه محلول زمان دهید تافعالیت آن کامل شود. لایه های پانسمان پس از خشک شدن کامل اکتنی سپت مئ توانند بکارروند.
خواص میکروبیولوژیک
اکتنی سپت برعلیه باکتری هااعم ازهوازی و بیهوازی, گرم مثبت یاگرم منفی,استافیلوکوک مقاوم به متی سیلین (MRSA), کلامیدیاومایکوپلاسما,قارچهاومخمرها, پروتوزوآها(مثل تریکوموناس) و ویروس هامانند هرپس ویروس و ویروس های انواع هپاتیتهای C,B وD و ویروس مولد بیماری ایدز(HIV) موثراست .
موارد احتیاط
■ درصورت وجودحساسیت ثابت شده به هریک از اجزای فرآورده, آنرااستفاده نکنید.
■ اکتنی سپت نباید بامحصولات حاوی PVP-Iodine مصرف شود.
■ فرآورده نباید مستقیما با مجرا یا پرده گوش تماس پیداکند.
■ ازمصرف محلول پس از دوره انقضا خودداری کنید.
■ ازنگهداری فرآورده در جاهای گرم بپرهیزید.
■ ازدسترس اطفال دورنگهداشته شود.
■ همیشه اکتنی سپت راازظرف اصلی آن بردارید وازمخلوط کردن آن با سایرترکیبات خودداری نمائید.
■ برای رقیق کردن محلول دقت کنید از آب استریل استفاده شود.
بهداشت سطوح – گندزدایی سطح متوسط
دستورالعمل ضدعفونی و شستشو در بخشهای عمومی
مواد ضدعفوني كننده مصرفي در بخشهاي عمومي ترالین پروتکت و بیگوآنید فلش ان و یا سورفانیوس مي باشد.
نحوه رقيق شدن این ضدعفونی کننده مطابق دستورالعمل شرکت سازنده عمل گردد.
هر بخش هفته اي يكبار نظافت كلي مي شود و به اين ترتيب كه طبق برنامه كه توسط سرپرستار هر بخش تنظيم مي شود در هر سه شيفت كاري برنامه نظافت دارند .
دستورالعمل شستشوی بخشها
سطوح مربوط به بخشهای بیمارستان شامل کف اتاق ، دیوارها ، مبلمان و سایر وسایل که به ظاهر تمیز و خشک می باشند، از نظر خطر انتقال عفونت ادراری ریسک پائین می باشند. وجود محیطی تمیز و مناسب برای اجرای استاندارهای بهداشتی و ضد عفونی لازم بوده و باعث اطمینان خاطر بیماران و سایر پرسنل می گردد. سطوح و وسایل مرطوب محیط مناسب تری را برای انتقال پاتوژنهای احتمالی و رشد میکروارگانیسم ها بوجود می آورند.
محلولهای پاک کننده و وسایلی که جهت نظافت استفاده می شوند ، ممکن است شدیداً با باکتریها آلوده شده باشند که بایستی پس از اتمام نظافت سریعاً از محیط درمان بیماران و با تهیه مواد غذایی دور گرداند، نظافت معمولی می تواند بیشتر لوازم را بطور نسبی از خطر انتقال عفونت پاک کرده و از نظر حمل و نقل ایمن گرداند.
در صورت استفاده از مواد ضد عفونی بایستی حتماً بصورت صحیح رقیق شده و برای هر بار استفاده بصورت تازه تهیه شده و پس از استفاده بلافاصله دور ریخته شده شوند.
استفاده از مواد ضد عفونی کننده ، نوع آن و دستورالعمل مربوط به رقت بایستی حتماً با هماهنگی کمیته کنترل عفونت بیمارستان صورت پذیرد.
انجام مراحل نظافت در بخشها به عهده پرسنل خدمات بوده و بایستی بر طبق برنامه مشخص کلیه لوازمی که نیاز به نظافت داشته مشخص گردیده و تناوب این نظافت و نوع آن از نظر استفاده از مواد ضد عفونی برای هر بخش بصورت کامل مشخص گردد. در مواردی که خطر انتقال عفونت افزایش می یابد از قبیل ریختن خون یا خون آلوده به ویروس HIV و HBV ، یا وجود بیمار با خطرات بالا در بخش ، مراحل نظافت و ضد عفونی حتماً بایستی با نظارت پرستار مسئول بخش صورت گیرد. تنظیم برنامه نظافت هر بخش بایستی با موافقت مسئول پرستاری همان بخش و در بخشهای پر خطر از قبیل (اتاق عمل ، ICU و کت لب و CSR ) حتماً بایستی با موافقت کمیته کنترل عفونت انجام گیرد.
دستورالعمل نظافت زمین (کف )
در رابطه با نظافت زمین این نکته قابل توجه می باشد که میزان انتقال عفونت با استفاده از مواد ضد عفونی کننده بجای مواد دترجنت تغییر قابل توجه پیدا نکرده و استفاده از مواد پاک کننده معمولی جهت نظافت بطور طبیعی کافی بنظر می رسد ، استفاده از مواد ضد عفونی کننده تنها جهت موارد شناخته شده و یا احتمال انتقال عفونت ( جمع آوری ترشحات عفونی آلوده به HBS , HIV ) بایستی انجام گیرد.
ضد عفونی نمودن زمین و یا سایر سطوح در موارد مربوط به اتاق های تمیز یا اتاقهای ایزوله و یا هر منطقه ای که توسط کمیته کنترل عفونت تشخیص داده می شوند، بایستی انجام گیرد. ولی به هر حال تاکید این نکته لازم است که خطر ابتلاء به عفونت از طریق زمین و یا سایر موارد محیطی ذکر شده پایین بوده و نظافت به تنهایی معمولاً کافی می باشد. ولی در بیمارستان با توجه به تعداد زیاد بیماران و رفت و آمد زیاد همراهیان در تمامی مواقع هنگام نظافت از ترالین پروتکت یا بیگوآنید فلش ان یا سورفانیوس استفاده شود .
دستورالعمل نظافت دیوارها و سقف
در صورتیکه این سطوح تمیز ، صاف ، خشک وسالم باشند. احتمال خطر عفونت بسیار پائین می باشد. نظافت دیوارها و سقف جهت جلوگیری از آلودگی و کثیفی ظاهری بایستی در فواصل منظم انجام پذیرد.
استفاده از مواد ضد عفونی مگر در موارد آلودگی شناخته شده لازم نمی باشد ، ولی با توجه به شلوغی بیمارستان و تعداد زیاد بیماران در هر بخش در تمامی موارد نظافت با مواد ضدعفونی کننده انجام می شود و در صورت وجود خون و ترشحات خونی از غلظت های غلیظ تر ترالین پروتکت و بیگوآنید فلش ان و یا سورفانیوس و در غیر این صورت از محصول پرفورم شرکت آرکا بهپویان استفاده می شود
دستورالعمل شستشوی حمامها، سینکها و محل شستن دستها
حمامها و محل شستشوی دستها بایستی حداقل بصورت روزانه توسط پرسنل خدمات تمیز گردد. استفاده از مواد دترجنت یا شوینده برای نظافت روتین کافیست. در مواردی که بیمار عفونی استحمام کرده یا بیمار مبتلا به ارگانیسم های مقاوم و یا ارگانیسم های مشکل دار باشد، بایستی از ماده ضد عفونی کننده استفاده شود. ضد عفونی نمودن ، قبل از استحمام بیماران با زخم باز نیز لازم می باشد.
جهت نظافت حمام و سینکها از برس دسته بلند نایلونی استفاده می شود ، استفاده از دستمالهای پنبه ای با برس غیر پلاستیکی موجب آلودگی شدید آنها شده و ضدعفونی آنها را مشکل می کند به همین دلیل نباید مورد استفاده قرار گیرد .
دستورالعمل استفاده از تی شوی مکانیکی
1- در هر دو مخزن مقدار معین از آب و ماده ضد عفونی کننده را بر حسب حجم محلول مورد نیاز تهیه کنید.
2- دو مخزن را با بر چسب قسمت تمیز و کثیف آن را مشخص (قسمتی که تی آبگیری می شود کثیف محسوب می شود ) نمائید.
3- تی مخصوص را به محلول آماده شده در ظرف تمیز آغشته کنید.
4- سطوح کف زمین را با حرکت دادن مارپیچی تی کشی کنید.
5- تی را در ظرف مخزن کثیف شستشو داده و آبگیری کنید سپس مجددا وارد قسمت تمیز کرده و شروع به تی زدن کنيد
دستورالعمل استفاده از تی ها
وسایل مربوط به این نظافت از قبیل سطل ها، نخ تی باید بصورت خشک و در محل مناسب نگهداری شود . تی ها باید همیشه آویزان باشند و در صورت امکان در هوای آزاد نگهداری شوند.
خشک نمودن وسایل تمیز کننده زمین لازم بوده زیرا براحتی با باسیل های گرم منفی آلوده می شوند ولی این آلودگی بصورت موقت به سطح زمین منتقل شده و مشکل جدی ایجاد نمی کند .
دستورالعمل شستشوی توالتها
توالتها حداقل روزانه یکبار بایستی نظافت شوند ، بعلاوه در مواردی که بصورت قابل رویت آلوده باشند نیز نظافت الزامی است. جهت نظافت روتین استفاده از محلول دترجنت کافی است. درمواردی که محل نشستن بصورت آشکار آلوده بوده و یا بعد از استفاده بیمارانی که مبتلا به عفونت دستگاه گوارش می باشند ضد عفونی نمودن الزامیست. مایع ضد عفونی کننده مورد استفاده می تواند ترالین پروتکت یا بیگوآنید فلش ان یا سورفانیوس باشد.
ریختن مایع ضد عفونی کننده در فاضلاب هیچ نقشی در کاهش میزان عفونت بیمارستانی ندارد.
نحوه نظافت و گندزدایی سطوح و زمین در هنگام آلوده شدن با خون و یا ترشحات بیمار
در صورت آلوده شدن سطح، تخت و یا میز با خون و ترشحات بیمار و ایجاد لکه های خونی لازم است :
1- ابتدا پارچه و یا کاغذ خشک کن روی محل خون گذاشته و پس از جذب خون ، دور انداخته شود .
2- سپس مقداری ضدعفونی کننده با غلظت بالاتر از حد معمول روی خون ریخته شود .
3- ضدعفونی کننده مدت 10 دقیقه در محل بماند.
4- پس از گذشت این زمان، دستکش پوشیده و به کمک پارچه ای خون را تمیز و پارچه در سطل زباله عفونی دور انداخته شود.
5- در انتها سطح میز یا تخت نظافت کلی و زمین تی کشیده شود .
به خاطر داشته باشید نظافت محلی که آلوده به خون است همزمان با سایر سطوح، یا استفاده از تی که در نظافت کلی از آن استفاده می شود (قبل از گندزدائی) موجب آلودگی سایر سطوح و انتشار عفونت خواهد شد
دستورالعمل شستشوی تخت و لاکر:
تختها و لاکرهای بیماران را باید بعد از ترخیص هر بیمار با ماده دترجنت شسته و سپس خشک کنید . در مورد بیماران عفونی از یک ماده گندزدا استفاده و سپس با یک ماده دترجنت شسته و آب کشی و خشک کنید. در هنگام داشتن بیمار در تخت می توان با یک دستمال مرطوب به مواد ضدعفونی کننده تخت و لاکر را ضدعفونی کنید.
نظافت ترالی پانسمان و دارو
قبل از انجام کار و پایان هر شیفت کاری بایستی روی ترالی با محصولات شرکت آرکا بهپویان میکروزید آ اف و رپید آ اف ضدعفونی شود .
دستورالعمل شستشوی سطل های آشغال
در پایان هر شیفت کاری که زباله ها تخلیه می شود بایستی سطل های زباله با آب داغ و دترجنت ( مواد پاک کننده ) شستشو شود و به صورت وارونه نگهداری شود تا خشک شود و سپس کیسه زباله جدید کشیده شود .
رختخواب :
بعد از ترخيص بيماران پاك كردن تختخواب ( چهارچوب تخت ) لازم مي باشد.تختخواب بايد در برنامه نظافت بيمارستان قرار گرفته و با يك دترجنت پاك و خشك شود . اگر گندزدايي لازم باشد میکروزید آ اف و رپید آ اف مناسب خواهند بود.
بهداشت دست یک اصل مهم در مراکز درمانی
بهداشت دست
مهمترین علت شیوع عفونت در مراکز بهداشتی ، انتقال عفونت از طریق دست ها می باشد. دستها باید شسته یا به طور مکرر در طی مراقبت از بیمار ضدعفونی شوند.
موارد شستن دست با آب و صابون:
1- دستها به صورت آشکارا کثیف باشد.
2- دستها به صورت مشهود آلوده به مواد پروتئینی نظیر خون و یا سایر مایعات بدن باشد.
3- دستها در معرض تماس احتمالی یا ثابت شده با ارگانیسم های بالقوه تولید کننده اسپور باشند .
4- شستن دست با آب و صابون بعد از استفاده از توالت توصیه شده است.
در سایر موقعیت های ارائه خدمات بالینی به شرح ذیل که دستها به صورت آشکارا کثیف نمی باشد می توان با استفاده از محلول های ضد عفونی کننده (محصول دسدرمان پیور، آنیوس ژل و آسپتومن شرکت آرکا بهپویان) و بکارگیری روش Hand Rub بهداشت دستها را رعایت نمود. در صورتی که محلول های ضدعفونی Hand rub در دسترس نیست دستها را با آب و صابون بشوئید.
1- قبل و بعد از تماس مستقیم دستها با بیماران
2- بعد از درآوردن دستکش استریل و یا غیر استریل از دست خود
3- قبل از دست زدن و یا هر گونه جابجایی وسیله مورد استفاده در ارائه مداخلات درمانی تهاجمی برای بیمار (صرف نظر از اینکه دستکش پوشیده اید یا خیر)
4- بعد از تماس با مایعات یا ترشحات بدن، غشاء مخاطی، پوست اسیب دیده و یا پانسمان زخم در بیماران
5- در صورتی که در حین مراقبت و یا انجام اقدامات درمانی ، دست شما بعد از تماس با ناحیه و یا موضع آلوده بدن بیمار با نواحی تمیز بدن او تماس خواهد یافت .
6- بعد از تماس با اشیاء محیطی مجاور و نزدیک بیمار (مشتمل بر تجهیزات پزشکی)
با توجه به برخی مطالعات تجربی رعایت بهداشت دست (شستن دست با آب و صابون ساده و یا صابون ضد میکروبی و یا استفاده از محلول ضد عفونی دست جهت Hand Rub ) قبل از آماده نمودن ، جابجایی و یا دادن غذا به بیماران و یا هر گونه جابجایی و یا آماده سازی داروهای بیماران به صورت اکید توصیه شده است.
روش صحیح شستن دست با آب و صابون:
a) در صورت امکان همیشه از آب تمیز ،روان و لوله کشی استفاده نمائید.
b) ابتدا دستها را با آب مرطوب کنید سپس با استفاه از صابون دستشویی دستها را به هم بمالید به نحوی که کلیه سطوح دستها را بپوشاند.
c) با استفاده از حرکات چرخشی کف دستان و بین انگشتان را محکم به هم بمالید.
d) دستها را کاملاً آبکشی نمائید.
e) با حوله پارچه ای تمیز و یا حوله کاغذی یک بار مصرف دستها را کاملاً خشک نمائید.
f) با همان حوله یا دستمال کاغذی استفاده شده شیر آب را ببندید و در صورتی که دستمال یکبار مصرف است آن را در سطل آشغال بیاندازید.
نکات قابل توجه:
1- مطمئن شوید که دستهایتان کاملاًٌ خشک شده اند و از آلودگی مجدد دستهایتان بپرهیزید.
2- در هنگام خشک کردن دست از یک حوله پارچه ای فقط یکبار استفاده شود.
3- با توجه به اینکه تماس مکرر با آب خیلی داغ باعث تحریک پوست و احتمال صدمه به پوست را افزایش می دهد از آب داغ جهت شستن دستها استفاده نکنید.